Architektura

Centrum Literatury i Języka Planeta Lem spełni najwyższe standardy wyznaczane przez nowoczesną architekturę i urbanistykę. Na obiekt, zlokalizowany na krakowskim Zabłociu przy ulicy Na Zjeździe 8, składać się będzie zrewitalizowany Skład Solny z 1787 roku, nowy budynek we wschodniej części terenu inwestycji oraz ogród.

Wielofunkcyjne wnętrza Planety Lem staną się dogodnym miejscem organizacji festiwali, warsztatów i spotkań literackich, a także całorocznych programów edukacji językowej i literackiej. Dodatkowo obiekt będzie wyposażony w nowoczesną mediatekę wraz z pracownią multimedialną oraz laboratoriami książki cyfrowej i mówionej, czytelnię, kawiarnioksięgarnię, jak również przestrzeń coworkingową zaplanowaną jako miejsce interakcji i kreatywnej współpracy różnorodnych środowisk literackich.

Otwarta Planeta Lem

Zlokalizowana nieopodal Bulwarów Wiślanych Planeta Lem będzie łączyć potencjał społeczny trzech dzielnic: Zabłocia, Podgórza i Kazimierza, a ze względu na bliskość stacji kolejowej Zabłocie będzie skomunikowana z całym regionem. Jej architektura powstała w harmonii z otoczeniem i kontekstem miejsca bogatym w dziedzictwo historyczne i kulturowe. Leży blisko placu Bohaterów Getta i wyrazistej bryły Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka. Znajduje się też niedaleko Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK oraz dwóch oddziałów Muzeum Krakowa – Fabryki Emalia Oskara Schindlera i Apteki Pod Orłem. Oddana do użycia w 2010 roku pieszo-rowerowa kładka o. Bernatka łączy teren dawnego Składu Solnego z tętniącym życiem, artystycznym Kazimierzem.

Planeta Lem stanie się miejscem integracji społecznej mieszkańców Krakowa. Budynek pozbawiony ogrodzenia i barier przestrzennych będzie w pełni dostępny dla osób ze szczególnymi potrzebami. Przestronna mediateka i jej funkcjonowanie wypracowane zostaną z Biblioteką Kraków. Dostęp do codziennej prasy i katalogu podręcznego będzie istotny dla aktywizacji osób starszych i młodzieży z pobliskich szkół.

Planeta Lem wraz z przyległym ogrodem stanie się zieloną enklawą wypoczynku i rekreacji w silnie zurbanizowanej, poprzemysłowej dzielnicy Zabłocie. Budynek i jego funkcje zaprojektowane zostały z uwzględnieniem wszystkich dostępnych współcześnie rozwiązań ekologicznych i energooszczędnych.

Szczegóły projektu architektonicznego.

Konkurs architektoniczny

Proces tworzenia instytucji ma niemal dziesięcioletnią historię. Jego kluczowym elementem był międzynarodowy, dwuetapowy i realizacyjny konkurs architektoniczno-urbanistyczny zorganizowany przez Miasto Kraków, KBF i Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Kraków. Werdykt Sądu Konkursowego ogłoszono 13 marca 2019 roku w Krakowie.

Pierwsze miejsce przypadło pracowni JEMS Architekci sp. z o.o. „za stworzenie elastycznej struktury przestrzennej, która może przyjąć różne wymagania użytkowników, za propozycję wież tworzących wyrazisty znak w przestrzeni, za propozycję kodu adekwatnego do twórczości Stanisława Lema, za powiązanie geometrii projektowanego budynku z istniejącym Składem Solnym, za umiejętne rozwiązanie ograniczeń miejsca i wymagań miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz za rozwiązania techniczne i architektoniczne uwzględniające wymagania oszczędności energii”. Firma JEMS Architekci w przeszłości zrealizowała między innymi Halę Koszyki w Warszawie czy Bibliotekę Raczyńskich w Poznaniu.

W skład zespołu projektowego weszli: Maciej Miłobędzki, Paweł Majkusiak, Katarzyna Kuźmińska, Maciej Rydz, Łukasz Krzesiak, Łukasz Stępnik, Aleksander Gadomski, Marta Tomasiak, Piotr Kliński, Filip Pawlak, Piotr Pachowski.

Prace Sądu Konkursowego

Celem konkursu było utworzenie pierwszego tego typu w Polsce, wielofunkcyjnego centrum literackiego inspirowanego analogicznymi placówkami funkcjonującymi od lat na świecie (Casa del Lector w Madrycie, National Centre for Writing w Norwich, domy literatury w Niemczech). Budowę Centrum Literatury i Języka Planeta Lem oraz konkurs na jej projekt ogłoszono podczas konferencji prasowej we wrześniu 2018 roku.

Do składania opracowań studialnych w pierwszym etapie konkursu zaproszonych zostało 71 uczestników. Ostatecznie złożone zostały 44 opracowania studialne. Sąd Konkursowy pod przewodnictwem Piotra Lewickiego dokonał wyboru zwycięskiej pracy. W składzie sądu zasiedli wybitni architekci doświadczeni w realizacjach w dziedzinie kultury, w tym m.in. Alberto Veiga ze studia Barozzi Veiga – autor projektu Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie – czy Zbigniew Maćków odpowiedzialny za głośny projekt Kościół. Piękno i kicz w ramach programu obchodów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Konkursowi przyporządkowano nr SARP 983.

Przedmiotem konkursu było wykonanie koncepcji budynku lub zespołu budynków dla inwestycji pod nazwą: Przebudowa istniejącego budynku dawnego Składu Solnego oraz budowa nowego budynku, wraz z instalacjami wewnętrznymi, infrastrukturą techniczną i komunikacyjną, jako realizacja inwestycji Centrum Literatury i Języka Planeta Lem, zlokalizowanej przy ulicy Na Zjeździe 8 w Krakowie.

Istotne było powiązanie zastosowanych w projekcie rozwiązań z kontekstami dalekimi i bliskimi (przestrzennymi, architektonicznymi i kulturowymi) Krakowa – miasta kultury, nauki i sztuki. We wskazanej lokalizacji KBF spodziewał się współczesnej formy architektonicznej najwyższej jakości mogącej stać się wizytówką miasta i regionu. Zadaniem konkursu było wyłonienie koncepcji do opracowania kompletnej dokumentacji projektowej umożliwiającej realizację inwestycji.

Podstawowe funkcje budynku:

Wystawa główna o powierzchni od 1000 do 1200 m²;

Przestrzeń wielofunkcyjna, w tym:

sala widowiskowa dla co najmniej 400 osób z możliwością podziału i niezależnego użytkowania tak wydzielonych przestrzeni;

strefa mediateki, optymalna powierzchnia 200 m²;

pracownia multimedialna, optymalna powierzchnia 180 m², z możliwością podziału na dwie mniejsze pracownie multimedialne;

strefa księgozbioru z czytelnią, optymalna powierzchnia 350 m²;

strefa kawiarnioksięgarni, optymalna powierzchnia 350 m², wyposażona w kącik dziecięcy, mogąca również pełnić funkcję miejsca pracy zdalnej;

strefa wystaw czasowych, optymalna powierzchnia 80 m².

Poszczególne części przestrzeni wielofunkcyjnej mogą zostać zlokalizowane w różnych budynkach i na różnych kondygnacjach, przy zachowaniu ciągłości komunikacji wewnętrznej.

Sąd Konkursowy

arch. Piotr Lewicki, KSK SARP Oddział Kraków, Sędzia Przewodniczący

arch. Marcin Brataniec, KSK SARP Oddział Kraków, Sędzia Referent

arch. Zbigniew Maćków, KSK SARP Oddział Wrocław, Sędzia Konkursowy

arch. Alberto Veiga, Hiszpania, Sędzia Konkursowy Zagraniczny

arch. Grzegorz Lechowicz, przedstawiciel MPOIA, Sędzia Konkursowy

Wojciech Zemek, przedstawiciel spadkobiercy Stanisława Lema, Sędzia Konkursowy

Jacek Dukaj, autor koncepcji wystawy stałej, Sędzia Konkursowy

Agata Kwaśnicka-Janowicz, przedstawiciel Fundacji na Rzecz Muzeum Języka Polskiego, Sędzia Konkursowy

Grzegorz Grabowski, Zastępca Dyrektora ds. Operacyjnych, KBF, Sędzia Konkursowy

Andrzej Kulig, III Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa ds. Polityki Społecznej, Kultury i Promocji Miasta, Urząd Miasta Krakowa, Sędzia Konkursowy

arch. Marcin Włodarczyk, KSK SARP Kraków, Zastępca Sędziego Konkursowego

Sekretariat Konkursu:

Marek Kaszyński, SARP Oddział Kraków, Sekretarz Organizacyjny Konkursu

Magdalena Szreniawa, KBF, Sekretarz Pomocniczy Konkursu

arch. Benita Strzałka, SARP Oddział Kraków, Zastępca Sekretarza Organizacyjnego Konkursu

Nagrody:

pula nagród (kwoty brutto) – 200 000 PLN

pierwsza nagroda – 75 000 PLN

nagrody dla uczestników drugiego etapu – 25 000 PLN