Planeta Lem

Planeta Lem

Planeta Lem będzie pierwszym w Polsce wielofunkcyjnym centrum literackim o profilu edukacyjno-społecznym. Na obiekt, zlokalizowany na krakowskim Zabłociu przy ul. Na Zjeździe 8, nad Wisłą, w pobliżu licznych muzeów i instytucji kultury (MOCAK, Fabryka Schindlera, Cricoteka, Muzeum Podgórza), składać się będzie zrewitalizowany budynek dawnego Składu Solnego z 1787 roku (tu magazynowano niegdyś sól przeznaczoną do spławu w dół Wisły) oraz bryła nowego budynku (lub zespół nowych budynków) we wschodniej części terenu inwestycji oraz przyległy ogród. Budynek od 2013 r. z inicjatywy KBF, Instytutu Książki, Fundacji Znaczy się, Fundacji Miasto Literatury oraz partnerów z Rejkiawiku Miasta Literatury UNESCO ozdabia literacki mural „Skład Poezji”.


Fot. Michał Ramus

Centrum Literatury i Języka Planeta Lem ma stać się ośrodkiem działań i programów o charakterze literackim realizowanych pod szyldem Kraków Miasto Literatury UNESCO przez KBF we współpracy z licznymi partnerami zewnętrznymi. W obszernych przestrzeniach wystawienniczych znajdziemy innowacyjną prezentację opartą na literackiej spuściźnie patrona inwestycji – Stanisława Lema – a także ekspozycję o fenomenie komunikacji i języka przygotowaną we współpracy z koalicją polskich językoznawców oraz ruchome wystawy poświęcone ikonom literackiego Krakowa. Wielofunkcyjne wnętrza Planety Lem będą dogodnym miejscem organizacji festiwali i spotkań literackich, całorocznych programów edukacji językowej i literackiej. Dodatkowo obiekt pomieści nowoczesną mediatekę wraz z pracownią multimedialną, czytelnię, kawiarnioksięgarnię oraz przestrzeń coworkingową zaplanowaną jako miejsce interakcji i kreatywnej współpracy różnorodnych środowisk literackich miasta. Planeta Lem wraz z przyległym ogrodem stanie się zarazem zieloną enklawą wypoczynku i rekreacji w silnie zurbanizowanej, poprzemysłowej dzielnicy Zabłocie.


Powstanie Centrum Literatury i Języka Planeta Lem to wypełnienie najważniejszego zobowiązania Krakowa z aplikacji o przyjęcie do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO. Realizację inwestycji poparły środowiska literackie Krakowa, w tym pisarze skupieni wokół Rady Honorowej Krakowa Miasta Literatury UNESCO, przedstawiciele Rady Języka Polskiego i koalicja polskich językoznawców reprezentowana przez Fundację na rzecz Muzeum Języka Polskiego, reprezentanci Miast Literatury UNESCO z całego świata, a także liczni goście krakowskich festiwali literackich.


Koncepcję wystawy głównej przygotowało studio Tengent, którego twórcy byli związani m.in. z sukcesami uznanej grupy Platige Image. Pomysł jednego z najważniejszych dziś polskich powieściopisarzy Jacka Dukaja, konsultacje ze środowiskiem lemologów – tak wypracowana wizja czyni twórczość autora Solaris punktem wyjścia dla uniwersalnej opowieści o narracji i literaturze. Wystawa, osnuta wokół kluczowych dla Lema zagadnień postępu technologicznego, przypadku, ewolucji, obcości i granicy poznania, uwzględni zarazem potrzeby szerokiej publiczności, w tym przede wszystkim dzieci i młodzieży, wciągając uczestników w interaktywną grę z wykorzystaniem innowacyjnych technologii.


Centrum literackie w Składzie Solnym będzie jednocześnie pierwszym w kraju miejscem poświęconym nowoczesnej refleksji lingwistycznej. Realizację Centrum zgodnie poparły Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN oraz wszystkie liczące się środowiska językoznawcze w Polsce. W częściach otwartych Planety Lem znajdzie się wystawa poświęcona fenomenowi języka (ze szczególnym uwzględnieniem polszczyzny); w programie placówki istotne miejsce zajmie również edukacja językowa.


Planeta Lem ma stać się domem dla wszystkich wartościowych inicjatyw literackich w mieście, docelowo oddziałującym w skali ogólnokrajowej i międzynarodowej. Zarządcą obiektu będzie KBF jako operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.


Konkurs architektoniczny


13 marca 2019 roku w Krakowie ogłoszono wyniki konkursu architektoniczno-urbanistycznego na projekt Centrum Literatury i Języka „Planeta Lem”. Flagowa inwestycja miasta w dziedzinie kultury stanie na terenie dawnego Składu Solnego na Zabłociu. Międzynarodowy, dwuetapowy i realizacyjny konkurs architektoniczny zorganizowało Miasto Kraków, KBF – operator centrum – i Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Kraków.  


 „Za stworzenie elastycznej struktury przestrzennej, która może przyjąć różne wymagania użytkowników, za propozycje wież tworzących wyrazisty znak w przestrzeni, za propozycję kodu adekwatnego do twórczości Stanisława Lema, za powiązanie geometrii projektowanego budynku z istniejącym Składem Solnym, za umiejętne rozwiązanie ograniczeń miejsca i wymagań miejscowego planu, zagospodarowania przestrzennego, oraz za rozwiązania techniczne i architektoniczne uwzględniające wymagania oszczędności energii” pierwsze miejsce przypadło JEMS Architekci sp. z o.o.



W skład zespołu projektowego weszli:

Maciej Miłobędzki, Paweł Majkusiak, Katarzyna Kuźmińska, Maciej Rydz, Łukasz Krzesiak, Łukasz Stępnik, Aleksander Gadomski, Marta Tomasiak, Piotr Kliński, Filip Pawlak, Piotr Pachowski


Wyniki Sądu Konkursowego wraz z uzasadnieniem


Celem konkursu było utworzenie pierwszego tego typu w Polsce, wielofunkcyjnego centrum literackiego, inspirowanego analogicznymi placówkami funkcjonującymi od lat na świecie (Casa del lector w Madrycie, National Centre for Writing w Norwich, domy literatury w Niemczech). Budowę Centrum Literatury i Języka Planeta Lem oraz konkurs ogłoszono podczas konferencji prasowej we wrześniu 2018 roku.


Do składania opracowań studialnych w pierwszym etapie konkursu zaproszonych zostało 71 uczestników. Do konkursu złożone zostały 44 opracowania studialne. Sąd Konkursowy pod przewodnictwem Piotra Lewickiego dokonał wyboru zwycięskiej pracy. W składzie sądu zasiedli wybitni architekci doświadczeni w realizacjach w dziedzinie kultury, w tym m.in. Alberto Veiga ze studia Barrozzi/Veiga – autor projektu Filharmonii w Szczecinie – czy Zbigniew Maćków, odpowiedzialny za głośny projekt Kościół. Piękno i Kicz w ramach programu obchodów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Konkursowi przyporządkowano nr SARP 983.



6 września 2018 roku wspólnie ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich Oddział Kraków ogłoszono dwuetapowy, realizacyjny konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno- urbanistycznej Centrum Literatury i Języka Planeta Lem.


Przedmiotem Konkursu jest wykonanie koncepcji budynku lub zespołu budynków dla inwestycji pod nazwą: przebudowa istniejącego budynku dawnego Składu Solnego oraz budowa nowego budynku, wraz z instalacjami wewnętrznymi, infrastrukturą techniczną i komunikacyjną, jako realizacja Centrum Literatury i Języka Planeta Lem, zlokalizowanej przy ul. Na Zjeździe 8 w Krakowie.


Podstawowe funkcje budynku:



  1. Wystawa Główna o powierzchni od 1000 do 1200 m²

  2. Przestrzeń wielofunkcyjna, w tym:



  • Sala widowiskowa dla co najmniej 400 osób z możliwością podziału i ich niezależnego użytkowania

  • Strefa mediateki. Optymalna powierzchnia 200 m2;

  • Pracownia multimedialna. Optymalna powierzchnia 180 m2, z możliwością podziału na dwie mniejsze pracownie multimedialne;

  • Strefa księgozbioru z czytelnią. Optymalna powierzchnia 350 m2;

  • Strefa kawiarnio-księgarni. Optymalna powierzchnia 350 m2, wyposażona w kącik dziecięcy, mogący również pełnić funkcję miejsca zdalnej pracy;

  • Strefa wystaw czasowych. Optymalna powierzchnia 80 m2.


Poszczególne części przestrzeni wielofunkcyjnej mogą zostać zlokalizowane w różnych budynkach i na różnych kondygnacjach, przy zachowaniu ciągłości komunikacji wewnętrznej.


Celem Konkursu było uzyskanie najlepszego rozwiązania architektoniczno-urbanistycznego dla „Centrum Literatury i Języka – Planeta Lem”. Istotne było powiązanie zastosowanych rozwiązań z kontekstami dalekimi i bliskimi (przestrzennymi, architektonicznymi i kulturowymi) Małopolski i Krakowa – miasta kultury, nauki i sztuki. W przedmiotowej lokalizacji KBF spodziewał się współczesnej formy architektonicznej najwyższej jakości mogącej stać się wizytówką miasta i regionu. Zadaniem Konkursu było wyłonienie koncepcji, do opracowania kompletnej dokumentacji projektowej umożliwiającej realizację inwestycji.


Sąd Konkursowy:



  1. arch. Piotr Lewicki, KSK SARP Oddział Kraków, Sędzia Przewodniczący

  2. arch. Marcin Brataniec, KSK SARP Oddział Kraków, Sędzia Referent

  3. arch. Zbigniew Maćków, KSK SARP Oddział Wrocław, Sędzia Konkursowy,

  4. arch. Alberto Veiga, Hiszpania, Sędzia Konkursowy zagraniczny

  5. arch. Grzegorz Lechowicz, przedstawiciel MPOIA, Sędzia Konkursowy,

  6. Wojciech Zemek, przedstawiciel spadkobiercy Stanisława Lema, Sędzia Konkursowy,

  7. Jacek Dukaj, autor koncepcji wystawy stałej, Sędzia Konkursowy,

  8. Agata Kwaśnicka-Janowicz, przedstawiciel Fundacji na rzecz Muzeum Języka Polskiego, Sędzia Konkursowy,

  9. Grzegorz Grabowski, Zastępca Dyrektora ds. Operacyjnych, KBF, Sędzia Konkursowy

  10. Andrzej Kulig, III Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa ds. Polityki Społecznej, Kultury i Promocji Miasta, Urząd Miasta Krakowa, Sędzia Konkursowy,

  11. arch. Marcin Włodarczyk, KSK SARP Kraków, zastępca Sędziego konkursowego)


Sekretariat Konkursu:



  1. Marek Kaszyński, SARP Kraków, Sekretarz organizacyjny Konkursu,

  2. Magdalena Szreniawa, KBF, Sekretarz pomocniczy Konkursu,

  3. (arch. Benita Strzałka, SARP Kraków, zastępca Sekretarza organizacyjnego Konkursu)


Nagrody:

Pula nagród (kwoty brutto) – 200 000 PLN

pierwsza nagroda – 75 000 PLN

nagrody dla uczestników etapu 2 – 25 000 PLN


Skrótowy harmonogram dalszych prac przy inwestycji:


2019 – przygotowanie dokumentacji projektowej

2019 – opracowanie projektu wykonawczego wystaw stałych

2019-2020 – Realizacja wielobranżowego projektu architektoniczno-budowlanego

2020-2021 – Procedura wyboru generalnego wykonawcy

2021-2022 – Roboty budowlane

2022 – otwarcie obiektu


SZCZEGÓŁY KONKURSU


RozwińZwiń

Operator Planety Lem


KBF to miejska instytucja kultury. Działa na rzecz rozwoju przemysłów kreatywnych, biznesu turystyki kulturalnej, przemysłu spotkań i przemysłów czasu wolnego.


KBF to kultura, biznes, festiwale. To ludzie, którzy stoją za każdym z setek organizowanych rokrocznie wydarzeń w Krakowie. To spotkania z osobistościami świata kultury i biznesu. To emocje, które wytrącają się w nas pod dużymi scenami plenerowymi. Niezapomniane wrażenia, które wynosicie z kameralnych sal koncertowych. To wypieki na twarzy podczas wydarzeń w niezliczonych krakowskich przestrzeniach: tych dobrze znanych, które od wielu lat rozjaśniają kulturalny Kraków i tych nieodkrytych, których światło wskazuje alternatywne kierunki i tematy.



Literatura, film, muzyka, sztuki wizualne, turystyka, inicjatywy lokalne, edukacja i biznes.


To 8 głównych obszarów działalności KBF. Tworzą i pracują w Krakowie i dla Krakowa: dla jego mieszkańców, dla turystów, dla tych, którzy wpadną na chwilę, ale zostaną na dłużej. Od 20 lat stawia w swojej działalności nacisk na profesjonalizm, otwartość i kulturalność. Organizuje zarówno duże krakowskie festiwale, spektakularne widowiska dla stutysięcznej publiczności, głośne w Polsce i Europie wydarzenia artystyczne, jak i niewielkie spotkania i niszowe przedsięwzięcia. Wspiera oddolne inicjatywy obywatelskie i wsłuchuje się w głos mieszkańców miasta.


Miarą sprawności instytucjonalnej niech będzie fakt, że na realia pandemii koronawirusa w 2020 roku KBF zareagował natychmiast, reorganizując swoje działania tak, by większość zaplanowanych wydarzeń, projektów i programów mogła się odbyć lub zaznaczyć swoje trwanie mimo wszelkich obostrzeń. Już wiosną zainicjował też społeczno-informacyjną akcję „Bądź turystą w swoim mieście”. W tym samym roku na zlecenie Miasta Kraków powołał do życia pierwszą w Polsce miejską platformę VOD – PLAY KRAKÓW, która w dobie lockdownu stała się wairtualną bramą do krakowskiej kultury.


KBF to także operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO – pierwszej w Polsce miejskiej strategii promocji czytelnictwa oraz wsparcia dla twórców i lokalnego rynku książki. Zarządza strukturami Regionalnego Funduszu Filmowego, Międzynarodowego Funduszu Filmowego i Krakow Film Commission, wspierającymi realizację krajowych i międzynarodowych produkcji filmowych w Krakowie i Małopolsce. Jako operator Centrum Kongresowego ICE Kraków, zarządca InfoKraków – Sieci Informacji Miejskiej w Krakowie, wydawca serwisu internetowego„Karnet” i kwartalnika „Kraków Culture” oraz pomysłodawca platformy Kraków Network skupiającej przedstawicieli lokalnego przemysłu spotkań, gromadzi wiedzę o życiu kulturalnym, inicjuje kontakty międzybranżowe i przyczynia się do zrównoważonego rozwoju turystyki przyjazdowej i biznesowej w Krakowie, łącząc tym samym świat kultury, przedsiębiorczości i turystyki.


RozwińZwiń


Partnerzy projektu


Międzynarodowe sieci współpracy: Sieć Miast Kreatywnych UNESCO, sieć ICORN (Międzynarodowa Sieć Miast Pisarzy Uchodźców)


Instytucje literackie: Writers Centre (Norwich), Casa del lector (Madryt), Domy Literatury (Niemcy), PEN Club, Instytut Książki, Biblioteka Kraków, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie


Literackie NGO: Fundacja „Tygodnika Powszechnego”, Fundacja im. Wisławy Szymborskiej, Fundacja Miasto Literatury, Fundacja Burza Mózgów, Fundacja Centrum Kopernika, Stowarzyszenie Re-Prezentacje, Stowarzyszenie Willa Decjusza


Instytuty narodowe: Instytut Francuski, Włoski Instytut Kultury, Instytut Goethego, Instytut Cervantesa, British Council


Wydawcy krakowscy: Znak, Wydawnictwo Literackie, SQN, Karakter, Ha!art i in.


Księgarnie krakowskie (wszystkie niesieciowe)


Rada Honorowa KMLU: Ireneusz Kania, Jerzy Illg, Ewa Lipska, prof. Michał Paweł Markowski, Ryszard Krynicki, Bronisław Maj, Grzegorz Gauden


Lemolodzy: Tomasz Lem, Wojciech Zemek, prof. Stanisław Bereś, prof. Jerzy Jarzebski, Wojciech Orliński


Koalicja środowisk językoznawczych – Fundacja na Rzecz Muzeum Języka Polskiego: prof. Renata Przybylska, ks. prof. Wiesław Przyczyna, dr hab. Agata Kwaśnicka-Janowicz, prof. UJ, dr Patrycja Pałka, Carlos Panek, dr Katarzyna Wasilewska, dr hab. Maciej Malinowski prof. UP, dr Piotr Staszczyk, sygnatariusze listu do Prezydenta Krakowa


Przedstawiciele wszystkich środowisk literackich Krakowa – to z nimi tworzymy Planetę Lem!


KBF

ul. Wygrana 2

30-311 Kraków


tel.: +48 12 354 25 00

fax: +48 12 354 25 01


mail: poczta@kbf.krakow.pl

://kbf.krakow.pl/


Carolina Pietyra


Dyrektorka KBF


mail: poczta@kbf.krakow.pl


Robert Piaskowski

Pełnomocnik Prezydenta miasta Krakowa ds. Kultury


Urszula Chwalba

Kuratorka programu Krakowa Miasta Literatury UNESCO, Dyrektor Wykonawcza Festiwalu Conrada. Odpowiada za realizację programu Miasta Literatury UNESCO.


mail: urszula.chwalba@kbf.krakow.pl