Planeta Lem będzie pierwszym w Polsce wielofunkcyjnym centrum literackim o profilu edukacyjno-społecznym. Na obiekt, zlokalizowany na krakowskim Zabłociu przy ul. Na Zjeździe 8, nad Wisłą, w pobliżu licznych muzeów i instytucji kultury (MOCAK, Fabryka Schindlera, Cricoteka, Muzeum Podgórza), składać się będzie zrewitalizowany budynek dawnego Składu Solnego z 1787 roku (tu magazynowano niegdyś sól przeznaczoną do spławu w dół Wisły) oraz bryła nowego budynku (lub zespół nowych budynków) we wschodniej części terenu inwestycji oraz przyległy ogród. Budynek od 2013 r. z inicjatywy KBF, Instytutu Książki, Fundacji Znaczy się, Fundacji Miasto Literatury oraz partnerów z Rejkiawiku Miasta Literatury UNESCO ozdabia literacki mural „Skład Poezji”.
Centrum Literatury i Języka Planeta Lem ma stać się ośrodkiem działań i programów o charakterze literackim realizowanych pod szyldem Kraków Miasto Literatury UNESCO przez KBF we współpracy z licznymi partnerami zewnętrznymi. W obszernych przestrzeniach wystawienniczych znajdziemy innowacyjną prezentację opartą na literackiej spuściźnie patrona inwestycji – Stanisława Lema – a także ekspozycję o fenomenie komunikacji i języka przygotowaną we współpracy z koalicją polskich językoznawców oraz ruchome wystawy poświęcone ikonom literackiego Krakowa. Wielofunkcyjne wnętrza Planety Lem będą dogodnym miejscem organizacji festiwali i spotkań literackich, całorocznych programów edukacji językowej i literackiej. Dodatkowo obiekt pomieści nowoczesną mediatekę wraz z pracownią multimedialną, czytelnię, kawiarnioksięgarnię oraz przestrzeń coworkingową zaplanowaną jako miejsce interakcji i kreatywnej współpracy różnorodnych środowisk literackich miasta. Planeta Lem wraz z przyległym ogrodem stanie się zarazem zieloną enklawą wypoczynku i rekreacji w silnie zurbanizowanej, poprzemysłowej dzielnicy Zabłocie.
Powstanie Centrum Literatury i Języka Planeta Lem to wypełnienie najważniejszego zobowiązania Krakowa z aplikacji o przyjęcie do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO. Realizację inwestycji poparły środowiska literackie Krakowa, w tym pisarze skupieni wokół Rady Honorowej Krakowa Miasta Literatury UNESCO, przedstawiciele Rady Języka Polskiego i koalicja polskich językoznawców reprezentowana przez Fundację na rzecz Muzeum Języka Polskiego, reprezentanci Miast Literatury UNESCO z całego świata, a także liczni goście krakowskich festiwali literackich.
Koncepcję wystawy głównej przygotowało studio Tengent, którego twórcy byli związani m.in. z sukcesami uznanej grupy Platige Image. Pomysł jednego z najważniejszych dziś polskich powieściopisarzy Jacka Dukaja, konsultacje ze środowiskiem lemologów – tak wypracowana wizja czyni twórczość autora Solaris punktem wyjścia dla uniwersalnej opowieści o narracji i literaturze. Wystawa, osnuta wokół kluczowych dla Lema zagadnień postępu technologicznego, przypadku, ewolucji, obcości i granicy poznania, uwzględni zarazem potrzeby szerokiej publiczności, w tym przede wszystkim dzieci i młodzieży, wciągając uczestników w interaktywną grę z wykorzystaniem innowacyjnych technologii.
Centrum literackie w Składzie Solnym będzie jednocześnie pierwszym w kraju miejscem poświęconym nowoczesnej refleksji lingwistycznej. Realizację Centrum zgodnie poparły Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN oraz wszystkie liczące się środowiska językoznawcze w Polsce. W częściach otwartych Planety Lem znajdzie się wystawa poświęcona fenomenowi języka (ze szczególnym uwzględnieniem polszczyzny); w programie placówki istotne miejsce zajmie również edukacja językowa.
Planeta Lem ma stać się domem dla wszystkich wartościowych inicjatyw literackich w mieście, docelowo oddziałującym w skali ogólnokrajowej i międzynarodowej. Zarządcą obiektu będzie KBF jako operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.
13 marca 2019 roku w Krakowie ogłoszono wyniki konkursu architektoniczno-urbanistycznego na projekt Centrum Literatury i Języka „Planeta Lem”. Flagowa inwestycja miasta w dziedzinie kultury stanie na terenie dawnego Składu Solnego na Zabłociu. Międzynarodowy, dwuetapowy i realizacyjny konkurs architektoniczny zorganizowało Miasto Kraków, KBF – operator centrum – i Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Kraków.
„Za stworzenie elastycznej struktury przestrzennej, która może przyjąć różne wymagania użytkowników, za propozycje wież tworzących wyrazisty znak w przestrzeni, za propozycję kodu adekwatnego do twórczości Stanisława Lema, za powiązanie geometrii projektowanego budynku z istniejącym Składem Solnym, za umiejętne rozwiązanie ograniczeń miejsca i wymagań miejscowego planu, zagospodarowania przestrzennego, oraz za rozwiązania techniczne i architektoniczne uwzględniające wymagania oszczędności energii” pierwsze miejsce przypadło JEMS Architekci sp. z o.o.
W skład zespołu projektowego weszli:
Maciej Miłobędzki, Paweł Majkusiak, Katarzyna Kuźmińska, Maciej Rydz, Łukasz Krzesiak, Łukasz Stępnik, Aleksander Gadomski, Marta Tomasiak, Piotr Kliński, Filip Pawlak, Piotr Pachowski
Wyniki Sądu Konkursowego wraz z uzasadnieniem
Celem konkursu było utworzenie pierwszego tego typu w Polsce, wielofunkcyjnego centrum literackiego, inspirowanego analogicznymi placówkami funkcjonującymi od lat na świecie (Casa del lector w Madrycie, National Centre for Writing w Norwich, domy literatury w Niemczech). Budowę Centrum Literatury i Języka Planeta Lem oraz konkurs ogłoszono podczas konferencji prasowej we wrześniu 2018 roku.
Do składania opracowań studialnych w pierwszym etapie konkursu zaproszonych zostało 71 uczestników. Do konkursu złożone zostały 44 opracowania studialne. Sąd Konkursowy pod przewodnictwem Piotra Lewickiego dokonał wyboru zwycięskiej pracy. W składzie sądu zasiedli wybitni architekci doświadczeni w realizacjach w dziedzinie kultury, w tym m.in. Alberto Veiga ze studia Barrozzi/Veiga – autor projektu Filharmonii w Szczecinie – czy Zbigniew Maćków, odpowiedzialny za głośny projekt Kościół. Piękno i Kicz w ramach programu obchodów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Konkursowi przyporządkowano nr SARP 983.
—
6 września 2018 roku wspólnie ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich Oddział Kraków ogłoszono dwuetapowy, realizacyjny konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno- urbanistycznej Centrum Literatury i Języka Planeta Lem.
Przedmiotem Konkursu jest wykonanie koncepcji budynku lub zespołu budynków dla inwestycji pod nazwą: przebudowa istniejącego budynku dawnego Składu Solnego oraz budowa nowego budynku, wraz z instalacjami wewnętrznymi, infrastrukturą techniczną i komunikacyjną, jako realizacja Centrum Literatury i Języka Planeta Lem, zlokalizowanej przy ul. Na Zjeździe 8 w Krakowie.
Podstawowe funkcje budynku:
Poszczególne części przestrzeni wielofunkcyjnej mogą zostać zlokalizowane w różnych budynkach i na różnych kondygnacjach, przy zachowaniu ciągłości komunikacji wewnętrznej.
Celem Konkursu było uzyskanie najlepszego rozwiązania architektoniczno-urbanistycznego dla „Centrum Literatury i Języka – Planeta Lem”. Istotne było powiązanie zastosowanych rozwiązań z kontekstami dalekimi i bliskimi (przestrzennymi, architektonicznymi i kulturowymi) Małopolski i Krakowa – miasta kultury, nauki i sztuki. W przedmiotowej lokalizacji KBF spodziewał się współczesnej formy architektonicznej najwyższej jakości mogącej stać się wizytówką miasta i regionu. Zadaniem Konkursu było wyłonienie koncepcji, do opracowania kompletnej dokumentacji projektowej umożliwiającej realizację inwestycji.
Sąd Konkursowy:
Sekretariat Konkursu:
Nagrody:
Pula nagród (kwoty brutto) – 200 000 PLN
pierwsza nagroda – 75 000 PLN
nagrody dla uczestników etapu 2 – 25 000 PLN
Skrótowy harmonogram dalszych prac przy inwestycji:
2019 – przygotowanie dokumentacji projektowej
2019 – opracowanie projektu wykonawczego wystaw stałych
2019-2020 – Realizacja wielobranżowego projektu architektoniczno-budowlanego
2020-2021 – Procedura wyboru generalnego wykonawcy
2021-2022 – Roboty budowlane
2022 – otwarcie obiektu
KBF to miejska instytucja kultury. Działa na rzecz rozwoju przemysłów kreatywnych, biznesu turystyki kulturalnej, przemysłu spotkań i przemysłów czasu wolnego.
KBF to kultura, biznes, festiwale. To ludzie, którzy stoją za każdym z setek organizowanych rokrocznie wydarzeń w Krakowie. To spotkania z osobistościami świata kultury i biznesu. To emocje, które wytrącają się w nas pod dużymi scenami plenerowymi. Niezapomniane wrażenia, które wynosicie z kameralnych sal koncertowych. To wypieki na twarzy podczas wydarzeń w niezliczonych krakowskich przestrzeniach: tych dobrze znanych, które od wielu lat rozjaśniają kulturalny Kraków i tych nieodkrytych, których światło wskazuje alternatywne kierunki i tematy.
Literatura, film, muzyka, sztuki wizualne, turystyka, inicjatywy lokalne, edukacja i biznes.
To 8 głównych obszarów działalności KBF. Tworzą i pracują w Krakowie i dla Krakowa: dla jego mieszkańców, dla turystów, dla tych, którzy wpadną na chwilę, ale zostaną na dłużej. Od 20 lat stawia w swojej działalności nacisk na profesjonalizm, otwartość i kulturalność. Organizuje zarówno duże krakowskie festiwale, spektakularne widowiska dla stutysięcznej publiczności, głośne w Polsce i Europie wydarzenia artystyczne, jak i niewielkie spotkania i niszowe przedsięwzięcia. Wspiera oddolne inicjatywy obywatelskie i wsłuchuje się w głos mieszkańców miasta.
Miarą sprawności instytucjonalnej niech będzie fakt, że na realia pandemii koronawirusa w 2020 roku KBF zareagował natychmiast, reorganizując swoje działania tak, by większość zaplanowanych wydarzeń, projektów i programów mogła się odbyć lub zaznaczyć swoje trwanie mimo wszelkich obostrzeń. Już wiosną zainicjował też społeczno-informacyjną akcję „Bądź turystą w swoim mieście”. W tym samym roku na zlecenie Miasta Kraków powołał do życia pierwszą w Polsce miejską platformę VOD – PLAY KRAKÓW, która w dobie lockdownu stała się wairtualną bramą do krakowskiej kultury.
KBF to także operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO – pierwszej w Polsce miejskiej strategii promocji czytelnictwa oraz wsparcia dla twórców i lokalnego rynku książki. Zarządza strukturami Regionalnego Funduszu Filmowego, Międzynarodowego Funduszu Filmowego i Krakow Film Commission, wspierającymi realizację krajowych i międzynarodowych produkcji filmowych w Krakowie i Małopolsce. Jako operator Centrum Kongresowego ICE Kraków, zarządca InfoKraków – Sieci Informacji Miejskiej w Krakowie, wydawca serwisu internetowego„Karnet” i kwartalnika „Kraków Culture” oraz pomysłodawca platformy Kraków Network skupiającej przedstawicieli lokalnego przemysłu spotkań, gromadzi wiedzę o życiu kulturalnym, inicjuje kontakty międzybranżowe i przyczynia się do zrównoważonego rozwoju turystyki przyjazdowej i biznesowej w Krakowie, łącząc tym samym świat kultury, przedsiębiorczości i turystyki.
Międzynarodowe sieci współpracy: Sieć Miast Kreatywnych UNESCO, sieć ICORN (Międzynarodowa Sieć Miast Pisarzy Uchodźców)
Instytucje literackie: Writers Centre (Norwich), Casa del lector (Madryt), Domy Literatury (Niemcy), PEN Club, Instytut Książki, Biblioteka Kraków, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Literackie NGO: Fundacja „Tygodnika Powszechnego”, Fundacja im. Wisławy Szymborskiej, Fundacja Miasto Literatury, Fundacja Burza Mózgów, Fundacja Centrum Kopernika, Stowarzyszenie Re-Prezentacje, Stowarzyszenie Willa Decjusza
Instytuty narodowe: Instytut Francuski, Włoski Instytut Kultury, Instytut Goethego, Instytut Cervantesa, British Council
Wydawcy krakowscy: Znak, Wydawnictwo Literackie, SQN, Karakter, Ha!art i in.
Księgarnie krakowskie (wszystkie niesieciowe)
Rada Honorowa KMLU: Ireneusz Kania, Jerzy Illg, Ewa Lipska, prof. Michał Paweł Markowski, Ryszard Krynicki, Bronisław Maj, Grzegorz Gauden
Lemolodzy: Tomasz Lem, Wojciech Zemek, prof. Stanisław Bereś, prof. Jerzy Jarzebski, Wojciech Orliński
Koalicja środowisk językoznawczych – Fundacja na Rzecz Muzeum Języka Polskiego: prof. Renata Przybylska, ks. prof. Wiesław Przyczyna, dr hab. Agata Kwaśnicka-Janowicz, prof. UJ, dr Patrycja Pałka, Carlos Panek, dr Katarzyna Wasilewska, dr hab. Maciej Malinowski prof. UP, dr Piotr Staszczyk, sygnatariusze listu do Prezydenta Krakowa
Przedstawiciele wszystkich środowisk literackich Krakowa – to z nimi tworzymy Planetę Lem!
KBF
ul. Wygrana 2
30-311 Kraków
tel.: +48 12 354 25 00
fax: +48 12 354 25 01
mail: poczta@kbf.krakow.pl
://kbf.krakow.pl/
Robert Piaskowski
Pełnomocnik Prezydenta miasta Krakowa ds. Kultury
Urszula Chwalba
Kuratorka programu Krakowa Miasta Literatury UNESCO, Dyrektor Wykonawcza Festiwalu Conrada. Odpowiada za realizację programu Miasta Literatury UNESCO.
mail: urszula.chwalba@kbf.krakow.pl